La lampe d’Épictète ou le choix inaliénable

  • Pedro Pablo Fuentes González Universidad de Granada
Palabras clave: Epicteto, Ética griega, Socratismo, Cinismo, Libertad

Resumen

El autor analiza las claves de la ética de Epicteto en el contexto de la tradición socrática, poniendo especial énfasis en los aspectos innovadores de aquélla. No es posible pretender dar cuenta de toda la riqueza y significación de dicha ética sin aunar del modo más equilibrado y solidario posible los tres componentes de la herencia recibida por Epicteto, a saber: el modelo del propio Sócrates, el de los filósofos cínicos, y la doctrina de los maestros estoicos. El crítico actual debe evitar introducir un factor de distorsión privilegiando de modo artificial en su análisis cualquiera de estos componentes sobre los demás: la ética de Epicteto es un híbrido «socrático-cínico-estoico» delicado y comprometido, pero lleno de sentido y enormemente eficaz, como lo demuestra la poderosa seducción que ha ejercido a lo largo de los siglos.

Descargas

La descarga de datos todavía no está disponible.

Citas

ALESSE, F. (2000): La Stoa e la tradizione socratica, col. «Elenchos» 30, Napoli.

BALDASSARRI, M. (1987): La logica stoica. Testimonianze e frammenti, Testi originali con introduzione e traduzione commentata, t. VII B: Le testimonianze minori del sec. II d.C.: Epitteto, Plutarco, Gellio, Apuleio, Como.

BARNES, J. (1997): Logic and the Imperial Stoa, coll. «Philosophia Antiqua» 75, Leiden.

BARNEY, R. (1992): «Appearances and impressions», Phronesis 37, pp. 283-313.

BENZ, E. (1929): Das Todesproblem in der stoischen Philosophie, coll. «Tübinger Beiträge zur Altertumswissenschaft» 68, Stuttgart.

BILLERBECK, M. (1993): «Le cynisme idéalisé d’Épictète à Julien», dans M.-O. Goulet-Cazé & R. Goulet (édit.), Le Cynisme ancien et ses prolongements, Actes du Colloque international du CNRS (Paris, 22-25 juillet 1991), Paris, pp. 319-338.

BONHÖFFER, A. (1968rA): Epictet und die Stoa. Untersuchungen zur stoischen Philosophie, Stuttgart/Bad Cannstatt; Stuttgart 18901.

BONHÖFFER, A. (1968rB):Die Ethik des Stoikers Epictet. Anhang: Exkurse über einige wichtige Punkte der stoischen Ethik, Stuttgart/Bad Cannstatt; Stuttgart 18941.

BRUNT, P. A. (1977): «From Epictetus to Arrian», Athenaeum 55, pp. 19-48.

DECLEVA-CAIZZI, F. (1997): «La tradizione antistenico-cinica in Epitteto», dans G. Giannantoni (édit.), Scuole socratiche minori e filosofia ellenistica, coll. «Pubbl. del Centro di studio per la storia della storiografia filosofica» 4, Bologna, pp. 93-113.

DELATTE, A. (1953): «Le sage-témoin dans la philosophie stoïco-cynique», BAB 5e s., 39, pp. 166-186.

DOBSON, A. (1967): La morale sociale des derniers Stoïciens. Sénèque, Épictète et Marc Aurèle, Paris.

DONZELLI, G. B. (1959): «Il Peri haireseôn di Ippoboto e il kunismos», RIFC 37, 1959, pp. 24-39.

DÖRING, K. (1973): «Sokrates bei Epiktet», dans K. DÖRING & W. KULLMANN (édit.), Studia Platonica, Festschrift für Hermann Gundert zu seinem 65. Geburtstag am 30.4.1974, Amsterdam, pp. 195-226.

DÖRING, K. (1995): «Diogenes und Antisthenes», dans G. Giannantoni & alii, La tradizione socratica. Seminario di studi, Napoli, pp. 125-150.

DROGE, A. J. (1988): «Mori lucrum. Paul and ancient theories of suicide», NT 30, pp. 263-286.

ERLER, M. (1998): «Einübung und Anverwandlung. Reflexe mündlicher Meditationstechnik in philosophischer Literatur der Kaiserzeit», dans W. Kullmann & J. Althoff & M. Asper (édit.), Gattungen wissenschaftlicher Literatur in der Antike, coll. «ScriptOralia» 95, Tübingen, pp. 361-381.

FUENTES GONZÁLEZ, P. P. (2000): «Épictète», E 33, R. Goulet (édit.), Dictionnaire des philosophes antiques III, pp. 106-151.

GEIGENMÜLLER, P. (1929): «Stellung und Pflichten des Menschen im Kosmos nach Epiktet», NJW (=JKPh) 5, pp. 529-542.

GOULET-CAZÉ, M.-O. (1982): «Un syllogisme stoïcien sur la loi dans la doxographie de Diogène le Cynique: à propos de Diogène Laërce VI 72», RhM 125, pp. 214-240.

GOULET-CAZÉ, M. O. (1990): «Le cynisme à l’époque impériale», ANRW II 36, 4, pp. 2720-2833.

GOULET-CAZÉ, M. O. (2002): Les Kynika du stoïcisme, coll. «Hermes Einzelschriften» 89, Wiesbaden.

GOULET-CAZÉ, M. O. (20022): L’ascèse cynique. Un commentaire de Diogène Laërce VI 70-71, coll. «Histoire des doctrines de l’Antiquité classique» 10; Paris 19861.

GOURINAT, J.-B. (2001): «Le Socrate d’Épictète», PhilosAnt 1, pp. 137-165.

GRILLI, A. & BARIGAZZI, A. (1975): «Stoicismo ed epicureismo nell’età imperiale. Seneca, Epitteto, Marco Aurelio», dans M. dal Pra (édit.), Storia de la filosofia greca dal VI al IV secolo, t. IV: La filosofia ellenistica e la patristica cristiana dal III secolo a.C. al V secolo d.C, Milano, pp. 201-212.

GRISÉ, Y. (1982): Le suicide dans la Rome antique, coll. «Noêsis-Collection d’études anciennes», Montréal/Paris.

HADOT, P. (19872): Exercices spirituels et philosophie antique, Paris, pp. 135-153 («Une clé des Pensées de Marc Aurèle, les trois topoi philosophiques selon Épictète» = EPh 1978 n° 1, pp. 65-83). De ce livre il existe récemment une édition au format de poche, revue et augmentée, coll. «Bibliothèque de l’Évolution de l’Humanité» 41, Paris 2002 (cf. pp. 165-192).

HADOT, P. (1992): La citadelle intérieure. Introduction aux Pensées de Marc Aurèle, Paris.

HADOT, P. (2000): Manuel d’Épictète, introd., trad. et notes, coll. «Le livre de poche» 4661, Paris.

HERSHBELL, J. P. (1989): «The stoicism of Epictetus: twentieth century perspectives», ANRW II 36, 3, pp. 2148-2163.

HERSHBELL, J. P. (1993): «Epictetus and Chrysippus», ICS 18, pp. 139-146.

HERSHBELL, J. P. (1995): «Epictetus: a freedman on slavery», AncSoc 26 (1995), pp. 185-204.

HERSHBELL, J. P. (1996): «Plato and Epictetus: philosophy and politics in ancient Greece and Rome», dans E. G. Schmidt (édit.), Griechenland und Rom. Vergleichende Untersuchungen zu Entwicklungstendenzen und - höhepunkten der antiken Geschichte, Kunst und Literatur, Erlangen/Jena, pp. 476-484.

HIJMANS, B. L. (1959): Askêsis. Notes on Epictetus’ educational system, Diss. Utrecht, coll. «Wijsgerige Teksten en Studies» 2, Assen.

INWOOD, B. (1996): «L’oikeiôsis sociale chez Épictète», dans K.A. Algra & alii (édit.), Polyhistor: studies in the history and historiography of ancient philosophy presented to Jaap Mansfeld on his sixtieth birthday, coll. «Philosophia Antiqua» 72, Leiden, pp. 243-264.

IOPPOLO, A. M. (1980): Aristone di Chio e lo stoicismo antico, coll. «Elenchos» 1, Napoli.

ISNARDI PARENTE, M. (1985-86): «Filosofia postaristotelica o filosofia ellenistica: storia di un concetto storiografico», AIIS 9, pp. 165-193.

JAGU, A. (1946): Épictète et Platon. Essai sur les relations du stoïcisme et du platonisme, à propos de la morale des Entretiens, Paris.

JORDÁN DE URRÍES Y AZARA, P. (1957): Epicteto. Pláticas por Arriano, texto rev. y trad., coll. «Hispánica de autores griegos y latinos», t. I, Barcelona.

JORDÁN DE URRÍES Y AZARA, P. (1958): «Epicteto, I, 4, 27», Emerita 26, pp. 223-226.

JUNDZILL, J. (1985): «Practice and theory of family education in the works of Seneca, Epictetus and Marcus Aurelius», VoxP 5, pp. 51-61 [en polon., rés. en angl.].

KAMTEKAR, R. (1998): «Aidôs in Epictetus», CPh 93, pp. 136-160.

LAURENTI, R. (1960): «Epicuro in Epitteto», Sophia 28, pp. 59-68.

LAURENTI, R. (1981): «Epitteto e lo scetticismo», dans G. Giannantoni (édit.), Lo scetticismo antico. Atti del Convegno organizzato dal Centro di studio del pensiero antico del C. N. R., Roma, 5-8 novembre 1980, coll. «Elenchos» 6, Napoli, t. I, pp. 377-392.

LAURENTI, R. (1988): «Lo stoicismo romano e Plutarco di fronte al tema dell’ira», dans I. Gallo (édit.), Aspetti dello stoicismo e dell’epicureismo in Plutarco. Atti del II Convegno di studi su Plutarco, Ferrara, 2-3 aprile 1987, coll. «Quad. del GFF» 9, Ferrara 1988, pp. 33-56.

LAURENTI, R. (1989): «Musonio, maestro di Epitteto», ANRW II 36. 3, 2.105-2.146.

LACY, P. DE (1943): «The logical structure of the ethics of Epictetus», CPh 38, pp. 112-125.

LONG, A. A. (2002): Epictetus: A stoic and Socratic guide to life, Oxford.

LUTZ, E. C. (1947): «Musonius Rufus: “The Roman Socrates”», YClS 10, pp. 1-147.

MÜLLER, R. (1985): Les Mégariques. Fragments et témoignages, coll. «Histoire des doctrines de l’Antiquité classique» 9, Paris.

NEWMAN, J. (1989): «Cotidie meditare. Theory and practice of the meditatio in imperial stoicism», ANRW II 36, 3, pp. 1.473-1.517.

NUSSBAUM, M. C. (1993): «Poetry and the passions: two Stoic views», dans J. Brunschwig & M. C. Nusbaum (édit.), Passions and perceptions: Studies in Hellenistic philosophy of mind. Proceedings of the fifth Symposium Hellenisticum, Cambridge/New York, pp. 97-149.

OLDFATHER, W. A. (1979r): Epictetus. The Discourses as reported by Arrian, the Manual and Fragments, with an English transl.: t. I: Discourses, Books I and II, coll. LCL 131, Cambridge (Mass.)/London; 19251.

ORTIZ GARCÍA, P. (1933): Epicteto. Disertaciones por Arriano, trad., introd. y notas, coll. «Biblioteca clásica Gredos» 185, Madrid.

PESCE, D. (1961): «Prenozioni e rappresentazioni nella dottrina di Epitteto», dans ID., Studi di filosofia antica, Padova, pp. 105-110.

PESCE, D. (1988r): «La morale di Epitteto», Scritti sulla filosofia antica d’etica e di filosofia dell’arte, Parma, pp. 41-52; RF 30, pp. 250-264; 19391.

PESCE, D. (1990): «La struttura concettuale dell’etica di Epitteto (i tre topoi)», dans Il Platone di Tubinga, coll. «Antichità class. e cristiana» 30, Brescia, pp. 51-75.

POHLENZ, M. (1978r): La Stoa. Storia di un movimento spirituale (trad. de la 2e édit. allemande, Göttingen 1959), Firenze 1967, t. II.

PURTILL, R. L. (1973): «The master argument», Apeiron 7, pp. 31-36.

RABBOW, P. (1954): Seelenführung. Methodik der Exerzitien in der Antike, München.

SCHENKL, h. (1965R): Epicteti dissertationes ab Arriano digestae, ad fidem codicis Bodleiani re. H. S., accedunt fragmenta, Enchiridion ex rec. Schwighäuseri, Gnomologiorum Epicteteorum reliquiae indices (editio maior), coll. BT, Stutgardiae; Lipsiae 18941; 19162.

SCHUHL, P. M. (1960): Le Dominateur et les possibles, Paris.

SCHWEINGRUBER, F. (1943): «Sokrates und Epiktet», Hermes 78, pp. 52-79.

SOUILHÉ, J. (1975r): Épictète. Entretiens, texte établi et trad., CUF, t. I; 19431.

SPANNEUT, M- (1961): «Epiktet», RAC 5, col. 599-681.

STANTON, G. R. (1968): «The cosmopolitan ideas of Epictetus and Marcus Aurelius», Phronesis 13, pp. 183-195.

STARR, Ch. G. (1949): «Epictetus and the tyrant», CPh 44, pp. 20-29.

STEPHENS, W. O. (1996): «Epictetus on how the stoic sage loves», OSAPh 14, pp. 193-210.

THIERRY, J. J. [1944]: «Epictetus on scheseis [Diss. 3, 3, 5-10]», Mnemosyne 12, pp. 61-71.

VOELKE, A. J. (1973): L’idée de volonté dans le stoïcisme, coll. «Bibliothèque de philosophie contemporaine», Paris.

WEAVER, P. R. C. (1944): «Epaphroditus, Josephus, and Epictetus», CQ 44, pp. 468-479.

WYLLIE, R. (1973): «Views on suicide and freedom in stoic philosophy and some related contemporary points of view», Prudentia 5, pp. 15-32.

XENAKIS, J. (1969): Epictetus, philosopher-therapist, The Hague, pp. 26-39.

XENAKIS, J. (1972): «Stoic suicide therapy», Sophia 40, pp. 88-99.

Publicado
2005-01-15
Cómo citar
Fuentes González, Pedro Pablo. 2005. La Lampe D’Épictète Ou Le Choix Inaliénable. Fortunatae, n.º 15 (enero), 61-82. https://www.ull.es/revistas/index.php/fortvnatae/article/view/3348.
Sección
Artículos